تگرگ، خسارات و راهکارهای مقابله با آن- نکاتی برای اطلاع کشاورزان دزفول، شوش و اندیمشک
تگرگ از جمله پدیده‌های طبیعی است که احتمال وقوع آنها هر ساله وجود داشته و خسارات زیادی برای کشاورزان به همراه دارد. در منطقه شمال خوزستان شامل دزفول، شوش و اندیمشک نیز تقریباً هر ساله گزارشات زیادی از وقوع خسارات سنگین به کشاورزان از این بابت منتشر می شود. مانند همه بلایای طبیعی، کنترل خسارات ناشی از تگرگ بسیار سخت و در بسیاری از موارد غیر ممکن است. با این حال همانند همه اتفاقات طبیعی، در صورت شناخت پدیده، پیش بینی زمان وقوع و راهکارهای مقابله با آن، در بیشتر موارد می توان خسارت ناشی از آن را تقلیل داد.
تگرگ از جمله پدیده‌های طبیعی است که احتمال وقوع آن هر ساله وجود داشته و خسارات زیادی برای کشاورزان به همراه دارد
تگرگ چیست؟
به قطره‌های یخ‌زده باران که سفت هستند و همانند بارش باران و برف از آسمان می‌ریزند، تگرگ گفته می‌شود. به دلیل سفت بودن ذرات تگرگ در برخی منابع به آن، باران یخی نیز گفته می‌شود. بطور معمول تگرگ در اغلب مناطق در بهار اتفاق می‌افتد اما به دلیل تغییرات اقلیمیِ دهه‌های گذشته، در برخی نواحی بارشِ تگرگ در فصل‌های دیگر نیز اتفاق افتاده است. سایز ذرات تگرگ در اکثر موارد از ذرات باران و برف بزرگ‌تر است و در بسیاری منابع از 5 میلی‌متر تا 15 سانتی‌متر گزارش شده است. متاسفانه اندازه تگرگ‌ها از قبل مشخص نیست و بعد از بارش مشخص شده و در مواردی که سایز تگرگ‌ها بالا بوده شدیداً خسارت ایجاد کرده است.
طی چند سال گذشته در برخی مناطق کشور تگرگ‌هایی بزرگ باریده است. به عنوان مثال تگرگ کرمانشاه در اسفند 1402 و تگرگ دامغان در تابستان 1402، به دلیل بزرگ بودن اندازه تگرگ تا سایز یک تخم‌مرغ منجر به خسارات شدیدی به مزارع و باغات شده است.
در بسیاری از منابع، اندازه تگرگ از 5 میلی‌متر تا 15 سانتی‌متر گزارش شده است
خسارت تگرگ در کشاورزی
از آنجاییکه تگرگ یک پدیده مهم در کشاورزی است، بایستی در این محتوا خساراتی که تگرگ برای مزرعه یا باغ ایجاد می‌کند را بررسی کنیم:
خسارت تگرگ به باغات
بسته به زمان وقوع تگرگ، خساراتی که به باغات وارد می شود، متفاوت است. اگر در زمان شکوفه‌ها، شاهد تگرگ باشید و هنوز گرده‌افشانی و تلقیح صورت نگرفته باشد، تگرگ باعث آسیب شدید به شکوفه‌ها و ریزش آنها می‌شود و بالتبع اگر چنین شرایطی باشد، فروت‌ست شدیدا کم شده و عملکرد نهایی نیز اُفت خواهد داشت.
تگرگ می‌تواند به درختان خسارت‌های جدی وارد کند که ممکن است خسارت‌ها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم باشند.
- شکستن شاخه‌ها: تگرگ یا باران یخی باعث می‌شود که شاخه‌های درختان آسیب دیده و ممکن است باعث شکستن آنها نیز شود.
- آسیب به پوست و تنه درختان: سنگین بودن ذرات تگرگ منجر به آسیب به پوست و تنه درختان شده و قطعا این خسارت بتدریج آسیب‌هایی دیگری مانند ورود آفات و بیماریها را به درخت به دنبال دارد.
- آسیب به میوه‌ها: اگر تگرگ در حالی که میوه‌ها روی درخت هستند، رخ دهد، می‌تواند به آنها خسارت زیادی مانند سوراخ شدن و ریزش میوه‌ها وارد کند.
- آسیب به برگ‌ها: تگرگ در بسیاری موارد منجر به ریزش برگ‌ها و یا سوراخ شدن برگ‌ها می‌شود که این اتفاق به درختان شوک شدیدی وارد خواهد کرد.
- خسارت به سیستم‌های آبیاری باغ: یکی از خساراتی که تگرگ شدید به باغات وارد می‌کند، آسیب به سیستم‌های آبیاری و یا برخی تجهیزات است.
خسارت تگرگ به مزارع
بارش تگرگ در مزرعه اگر شدید باشد و یا گیاهان در مراحل اولیه رشد باشند احتمال وقوع خساراتی را دارد.
برخی از خسارت‌هایی که تگرگ می‌تواند به مزارع وارد کند عبارتند از:
- خسارت به بوته‌های گیاهان زراعی: تگرگ می‌تواند به ساقه و شاخه‌ها و برگ‌های گیاهان زراعی آسیب بزند و ممکن است این آسیب‌ها باعث کاهش رشد و عملکرد گیاهان شود. در صورت شدید بودن بارش تگرگ اگر گیاهان زراعی دارای میوه نیز (مانند گوجه‌فرنگی و کدوئیان) باشند، احتمال آسیب به میوه‌ها نیز وجود دارد.
- خسارت به خاک و زمین مزرعه: متاسفانه بارش شدید تگرگ یا بزرگ بودن تگرگ‌ها منجر به پخش شدن خاک اطراف بوته‌ها و گل شدن زمین می‌شود و این مسئله مشکلاتی را از جمله سخت شدن حرکت ماشین‌آلات و افراد در مزرعه را ایجاد خواهد کرد. در صورتیکه تگرگ باعث پخش شدنِ خاک اطراف بوته‌ها شود، آسیب به طوقه گیاه و در بسیاری موارد خم شدن بوته یا شکستگی آن نیز اتفاق می‌افتد.
- خسارت به تجهیزات در مزارع: تگرگ می‌تواند به سیستم‌های آبیاری، سازه‌های گلخانه‌ای و تجهیزات دیگر آسیب برساند و شاید نیاز باشد که بعد از تگرگ تعمیر یا تعویض تجهیزات انجام شود.
- خسارت مالی: تگرگ می‌تواند باعث از دست رفتن محصولات و کاهش عملکرد مزارع شود که به تبع آن به خسارت‌های مالی بزرگی برای کشاورزان منجر خواهد شد.
راهکارهایی به کشاورزان دزفول، شوش و اندیمشک برای کاهش خسارات تگرگ
برای اتفاقات طبیعی نمی‌توانیم راهکارهای قطعی بدهیم، زیرا کنترل اقلیم امکان‌پذیر نیست و هر ساله نیز شرایط اقلیمی، تغییرات ناگهانی را نشان می‌دهد. برای مقابله با خسارت ناشی از تگرگ چند راهکار پیشنهاد شده است که قطعی نیستند اما کشاورزان و از جمله کشاورزان عزیز دزفول، شوش و اندیمشک با رعایت آنها می توانند تا حدودی به کاهش خسارات ناشی از تگرگ کمک کنند.
سامانه ضدتگرگ یا تگرگ‌شکن
این سیستم در واقع یک دستگاه با عنوان دستگاه ضدتگرگ است که در مناطقی که احتمال وقوع تگرگ بالا است، نصب و راه‌اندازی شده و طبق گزارش‌ها اگر در زمان درست بتوان از سامانه ضدتگرگ یا دستگاه استفاده کرد نتیجه مطلوب خواهد بود.
دستگاه‌های ضدتگرگ یا ضد باران یخی از روش‌هایی مانند ایجاد گرما در محیط یا ایجاد امواج فرکانس رادیویی برای جلوگیری از تشکیل یخ در هوا استفاده می‌کنند.
دستگاه‌های ضدتگرگ از روش‌هایی مانند ایجاد گرما در محیط یا ایجاد امواج فرکانس رادیویی برای جلوگیری از تشکیل یخ در هوا استفاده می‌کنند
ایجاد پوشش محافظتی روی محصولات کشاورزی
استفاده از شبکه‌های پوششی یا محافظتی برای محصولات کشاورزی، یکی از راهکارهای مقابله با خسارت ناشی از تگرگ است. در این روش، جلوی تماس مستقیم بین تگرگ و محصولات کشاورزی گرفته می شود.
با استفاده از پوشش های محافظتی، جلوی تماس مستقیم بین تگرگ و محصولات کشاورزی گرفته می شود
استفاده از سیستم‌های گرمایی در مزرعه
نصب سیستم‌های گرمایی در مزرعه می‌تواند به جلوگیری از تشکیل یخ در گیاهان در زمان بارش تگرگ کمک کند زیرا در برخی موارد دمای هوا بعد از بارش تگرگ یا در حین وقوع آن بشدت کم شده و ممکن است خساراتی را برای گیاهان ایجاد کند. سیستم‌های گرمایی تا حدودی می‌توانند به گرم شدن هوای اطراف گیاهان و کاهش تشکیل یخ ناشی از کاهش دما کمک کنند و کم شدن خسارت صددرصد نیست. منظور از سیستم گرمایی استفاده از گرمکن‌ها، فن‌های گرمایی و سایر دستگاه‌های مشابه است.
پیگیری پیش‌بینی‌های هواشناسی برای احتمال وقوع تگرگ
کشاورزان می‌توانند از اطلاعات هواشناسی برای پیش‌بینی تگرگ استفاده کنند تا بتوانند بهترین راهکارهای مقابله با تگرگ را در نظربگیرند.
بیمه محصولات کشاورزی
طی قرن ها، بلایای طبیعی از جمله سیل، تگرگ و خشکسالی، دشمنان اصلی کشاورزان محسوب شده و وقوع آنها باعث از دست رفتن بخشی یا در برخی موارد کل سرمایه کشاورزان شده است. با این حال، مفهوم بیمه که یکی از ابداعات نسبتاً جحدید بشر است، کمک زیادی به توانمندسازی و جبران خسارات مالی وارده به کشاورزان در این زمینه نموده است. اصولاً در مقابله با خسارت مالی ناشی از بلایای طبیعی، کمتر راهکاری می توان یافت که به اندازه بیمه بتواند موثر واقع گردد.
در مقابله با خسارت مالی ناشی از بلایای طبیعی و از جمله تگرگ، کمتر راهکاری می توان یافت که به اندازه بیمه بتواند موثر واقع گردد
توصیه ای به کشاورزان برای بعد از تگرگ
پس از وقوع تگرگ بسته به خسارت وارد شده، ممکن است شرایط مزرعه یا باغ طوری باشد که نتوان اقدامی برای بهبود شرایط گیاهان انجام داد، اما در برخی مواقع اگر خسارت کم باشد می‌توان با توصیه کوددهی تا حدودی شرایط محصول را بهبود بخشید. به عنوان مثال استفاده از کودهای سیلیکات پتاسیم و اسیدآمینه به بازیابی شرایط رشدی گیاه کمک می کند، البته بسته به مرحله رشدی گیاه نیز نوع کودها باید مدیریت شود.
سخن پایانی
هرچند مقابله صددرصدی با خسارات ناشی از بلایای طبیعی و از جمله تگرگ، تقریباً غیر ممکن است با این حال با رعایت و به کارگیری برخی راهکارها، می توان این خسارات را تا حدودی کنترل و تقلیل داد. کشاورزان عزیز منطقه شمال خوزستان( دزفول، شوش و اندیمشک) با در نظر گرفتن این راهکارها می توانند تاب آوری خود را در برابر بلایای طبیعی افزایش داده و از دسترنج خود بهتر محافظت نمایند.
منبع
وب سایت آگرویار
