کود اوره نیترات آمونیوم (کود مایع ازته) –توصیه هایی به کشاورزان شمال خوزستان(دزفول، شوش، اندیمشک و کرخه)

کود مایع اوره آمونیوم نیترات که در اصطلاح به UAN معروف است شامل محلول اوره و آمونیوم- نیترات است و حاوی 28 تا32  نیتروژن مي باشد. این کود که با نام کود مایع ازته نیز شناخته می شود به طور گسترده ای به عنوان یک منبع نیتروژن برای تغذیه گیاه استفاده می شود. در ترکیب اوره و آمونیوم، هر دو فرم به سهولت قابل جذب برای گیاه بوده و منبع عالي برای تامین نیتروژن مورد نیاز گیاه می باشد. کود نیترات آمونیوم اوره، به دلیل مایع بودن و سهولت در مخلوط کردن با خاک و ترکیب آسان با سایر عناصر غذایي و مواد شیمیایي کشاورزی محبوبیت زیادی پیدا کرده است.

سابقه تولید کود مایع ازته یا محلول اوره نیترات آمونیوم به حدود 40 سال قبل بر می گردد و اولین بار در آمریکا تولید و عرضه گردید، امروزه تولید و مصرف آن در اروپا و آمریکا رشد فزاینده ای داشته است.
در ایران کود مایع ازته پس از انجام مطالعات و تحقیقات گسترده در مرکز پژوهش پتروشیمی شیراز، نهایتاً در سال 1387  تولید آن توسط این پتروشیمی آغاز و به تولید انبوه رسید.

کود نیترات آمونیوم اوره شامل اوره، نیترات آمونیوم، آب و عامل بازدارنده  خوردگی می باشد. تقریبا نصف نیتروژن آن از اوره و نصف دیگر از نیترات آمونیوم است.

مزایای کود نیترات آمونیوم اوره

• این کود هر دو فرم نیتروژن قابل جذب توسط گیاه یعنی آمونیوم و نیترات را دارد و لذا از قابلیت جذب بالایی برای گیاه برخوردار بوده و منبعی عالی از نیتروژن یا ازت برای گیاه محسوب می شود. این کود از کودهای نیتروژنی با بازده بالا در بهبود عملکرد محصول محسوب می شود.
• بخش نیتراتی این کود، برای جذب توسط گیاه به فوریت قابل دسترس است. اما بخش آمونیومی موجود در کود، در بین لایه های رسي تثبیت مي شود و در زمان نیاز گیاه به تدریج طي یک دوره چند هفته ای در اختیار ریشه گیاه قرار مي گیرد. لذا کود نیترات آمونیوم اوره، هردو منبع فوری و تاخیری نیتروژن را برای گیاه تامین می کند.
• اصولاً از نظر تامین نیتروژن مورد نیاز گیاه، تولید و مصرف نیترات آمونیوم به اوره ترجیح دارد و تولید کودهای حاوی نیترات آمونیوم مثل کود نیترات آمونیوم اوره UAN ، می تواند جایگزین مناسبی برای اوره در خاک های آهکی باشد.
• هدر رفت نیتروژن این کود نسبت به اوره کمتر است. به همین دلیل، علاوه بر مقرون به صرفه تر بودن آن برای کشاورزان، باعث کاهش ميزان توليد آلاینده های محيط زیست نیز می شود.
• استفاده از کودنیترات آمونیوم اوره، منجر به کاهش pH  و اسیدی شدن خاک اطراف ریشه شده و درنتیجه جذب سایر عناصر دیگر توسط گیاه افزایش پیدا می کند. لذا با توجه به ماهیت خاک های کشور که عمدتاً آهکی و دارایpH   بالا هستند، استفاده از کود نیترات آمونیوم اوره، توصیه می شود. در زمین هایی که دارای خاک با pH بالا هستند، استفاده از کود UAN در مقایسه با اوره بهتر  است چون این کود از  pH  کمتری در مقایسه با اوره برخوردار است.
• یکي از مهمترین مزایای کود اوره آمونیوم نیترات (UAN)، مایع بودن آن است. همین امر باعث برخی ویژگی های مثبت برای آن می شود که در ادامه توضیح داده خواهد شد.
• این کود در مقایسه با کود نیترات آمونیوم، کاملاً بی خطر بوده و خاصیت انفجار یا آتش سوزی ندارد و ذخیره سازی آن آسان است به همین دلیل بعنوان جایگزینی برای کود نیترات آمونیوم به بازار عرضه می شود.
• کود نیترات آمونیوم اوره، یکی از کودهای شیمیایی ارزان قیمت مورد استفاده در کشاورزی محسوب می شود.

مزایای ناشی از مایع بودن کود نیترات آمونیوم اوره

در بسیاری از مناطق جهان، کودهای مایع پرطرفدار هستند چون کار با این کودها، امن بوده و به راحتی با دیگر عناصر غذایی و مواد شیمیایی مخلوط می شوند و همچنین به آسانی قابل استفاده هستند. یکي از مهمترین مزایای کود اوره آمونیوم نیترات (UAN) ، مایع بودن آن است. مایع بودن این کود، باعث ویژگی های مثبتی برای این کود به شرح زیر شده است:

• این کود به دلیل مایع بودن و برخی ویژگی های شیمیایی که دارد، با بسیاری از عناصر غذایی و مواد شیمیایی کشاورزی دیگر سازگار بوده و به طور گسترده ای می تواند با محلول های دارای فسفر و پتاسیم و دیگر عناصر غذایی ضروری گیاه مانند بور، کلسیم و گوگرد مخلوط شده و به خوبی نیازهای خاص خاک یا گیاه را تامین کند.
• این کود به دلیل مایع بودن می تواند به سهولت با سموم کشاورزی، علف کش ها و آفت کش های مشخصی ترکیب شده و همزمان مورد استفاده قرار گیرد.
• مایع بودن کود نیترات آمونیوم اوره سبب مي شود که بتوان این کود را به راحتي، به صورت کود آبیاری در اختیار محصول قرار داد و به سهولت وارد محلول خاک شده و در دسترس ریشه گیاه قرار بگیرد. در این روش کوددهی، اتلاف گازی نیتروژن کود به حداقل می رسد.

موارد مصرف کود نیترات آمونیوم اوره در محصولات کشاورزی

این کود در محصولات گروه غلات، حبوبات، محصولات صنعتی، باغات، نباتات علوفه ای، یونجه و سایر گیاهان علوفه ای و جالیزی و سبزیجات کاربرد دارد.

موارد مصرف کود اوره نیترات آمونیوم  در محصولات کشاورزی منطقه شمال خوزستان(دزفول، شوش، اندیمشک و کرخه)

همانطور که در بخش قبل ذکر گردید، این کود در محصولات گروه غلات، حبوبات، محصولات صنعتی، باغات، نباتات علوفه ای، یونجه و سایر گیاهان علوفه ای و جالیزی و سبزیجات کاربرد دارد. با این حال با توجه به این که این کود جایگزینی برای کود نیترات آمونیوم محسوب می شود لذا مصرف این کود برای محصولاتی که مصرف نیترات آمونیوم برای آنها در منطقه شمال خوزستان(دزفول، شوش، اندیمشک و کرخه)بیشتر توصیه می شود ، کاربرد بیشتری دارد، محصولاتی از قبیل هویج، کلزا، فلفل، کنجد، چغندرقند، هندوانه، خربزه و طالبی، نیشکر و ذرت. این کود همچنین می تواند بصورت محلول پاشی برای محصولات مانند سیب زمینی، گندم، توت فرنگی، سبزیجات و سویا مورد استفاده قرار گیرد. از کود نیترات آمونیوم اوره به عنوان کود ازته برای درختان مرکبات هم استفاده می شود.

روش مصرف کود نیترات آمونیوم اوره(کود ازته مایع)

روش های مختلفی برای کاربرد کود نیترات آمونیوم اوره در کشاورزی استفاده می شود.

روش کود آبیاری

در این روش، کودرسانی به محصول به همراه آب آبیاری و از طریق سیستم های آبیاری صورت می گیرد.

پخش سطحی کود

در این روش، کود به صورت مستقیم در سطح خاک پخش می گردد.

تزریق مستقیم کود در نزدیکی بذر

در این روش،کود در نزدیکی بذر گیاه قرار داده می شود. باید توجه داشت که فاصله بین کود و بذر حفظ شده و کود در تماس مستقیم با بذر گیاه قرار نگیرد زیرا باعث مرگ بذر و جوانه می شود.

برگ پاشی

در این روش، کود با غلظت مناسب با نازل های خاص بر روی شاخ و برگ گیاهان به صورت محلول پاشی اسپری می شود.

کاربرد کود اوره نیترات آمونیوم به روش برگ پاشی(محلول پاشی)

زمان مصرف کود نیترات آمونیوم اوره

زمان مصرف کود نیترات آمونیوم اوره عموماً با توجه به نوع خاک و نوع گياه مشخص می گردد. بسته به نوع محصول و دیگر شرایط، این کود می تواند پیش یا بعد از کشت گیاه استفاده شود.

مقدار مصرف

نیترات آمونیوم اوره

طبق دستورالعمل سازنده، این کود می تواند به میزان 190 تا 380 لیتر در هکتار مورد مصرف قرار گیرد. اما باید توجه داشت که ميزان و نحوه دقیق استفاده از این کود همچون دیگر کودهای شیمیایی حتماً باید با مشورت متخصصین و بر اساس فاکتورهایی مانند نوع خاک، نوع محصول، شرایط آب و هوایی و بر اساس نتایج آزمون خاک و گیاه و آنالیز … صورت گيرد.

توصیه های مصرف کود نیترات آمونیوم اوره در شمال خوزستان(دزفول، شوش، اندیمشک و کرخه)

• کود نیترات آمونیوم اوره در گریدهای 28، 30 و 32 درصد ازت تولید و عرضه می شود. برای مناطق سرد، این کود با نیتروژژن 28 درصد و در مناطق گرم همچون منطقه شمال خوزستان، با نیتروژن 32 درصد مناسب است.
• این کود اگر به صورت مستقیم روی برخی گیاهان اسپری شود(روش برگ پاشی)، ممکن است موجب آسیب به شاخ و برگ گیاه شود، لذا شاید لازم باشد قبل از مصرف در این روش ، رقیق سازی گردد.
• همانطور که قبلاً گفته شد، قرار دادن این کود در تماس یا خیلی نزدیک بذر باعث مرگ بذر و جوانه می شود. لذا در روش تزریق مستقیم کود در نزدیکی بذر باید فاصله صحیح بین کود و بذر حفظ شود.
• در روش پخش سطحی کود، باقی ماندن کود روی سطح خاک به مدت زیاد باعث اتلاف قابل توجه نیتروژن می شود. برای پیشگیری از این امر، آبیاری سبک پس از کوددهی یا کوددهی قبل از یک بارندگی پیش بینی شده موثر خواهد بود.
• استفاده بیش از حد از کودهای نیتروژنی و از جمله کود نیترات آمونیوم اوره، منجر به خسارت و رشد رویشی بیش از حد و طغیان آفات خواهد شد.
• هدررفت و اتلاف نیتروژن در شرایط گرم و و وزش باد در خاک های آهکی، قلیایی یا خشک افزایش می یابد.

نتیجه گیری:

کود اوره آمونیوم نیترات (کود مایع ازته) ، یک منبع نیتروژن عالی برای گیاه محسوب شده و با مزایایی که نسبت به کود اوره و همچنین کود نیترات آمونیوم دارد می تواند جایگزین بسیار مناسبی برای آنها باشد. با این حال کشاورزان محترم و از جمله کشاورزان منطقه شمال خوزستان(دزفول، شوش، اندیمشک و کرخه)، در کاربرد این کود همچون دیگر کودهای کشاورزی می بایست شرایط خاک و گیاه و فاکتورهای موثر دیگر را در نظر گرفته و از نظر کارشناسان خبره در این زمینه استفاده کنند.