کود سولفات آمونیوم، شرایط استفاده و توصیه های مصرف به کشاورزان شمال خوزستان

کود سولفات آمونیوم، یکی از نخستین و پرکاربردترین کودهای نیتروژنی برای تولید محصولات کشاورزی است. این کود به عنوان بهترین کود نیتروژنی برای خاک های قلیایی و آهکی ایران شناخته شده و از جمله توسط کشاورزان شمال خوزستان(دزفول، شوش، اندیمشک و کرخه) مورد استفاده قرار گرفته است. هرچند کود سولفات آمونیوم در حال حاضر بدلیل مقدار کم عناصر غذایی و هزینه تولید بالا، کمتر استفاده می شود ولی زمانی که دو عنصر مغذی نیتروژن و گوگرد به طور همزمان مورد نیاز گیاه باشند بسیار ارزشمند است. این کود ترکیبی سفید رنگ و حاوی 21 درصد نیتروژن و 24 درصد گوگرد است. حلالیت کود سولفات آمونیوم، آن را برای کاربرد کشاورزی مناسب کرده است.

کود سولفات آمونیوم کریستالی

برخی ویژگی های کود سولفات آمونیوم

کود سولفات آمونیوم علاوه بر نیتروژن حاوی گوگرد بوده و می‌تواند بخشی از نیاز گیاهان به گوگرد را تامین کند و جایی که نیتروژن و گوگرد مکمل، لازم باشد برای تامین نیازهای غذایی گیاهان در حال رشد استفاده می شود. اما اگر شرایط خاک طوری باشد که نیازی به گوگرد وجود نداشته باشد، استفاده از کودهایی با مقادیر نیتروژن بالاتر و مقرون به صرفه تر، انتخاب بهتری خواهند بود.

• این کود در مقایسه با اوره، جزو کودهای آهسته رهش بوده و به مرور در طول فصل، نیاز نیتروژنی گیاهان را تامین می‌کند و مثل اوره تصعید و فراریت نداشته و ماندگاری و پایداری بیشتری دارد. نسبت به سایر کودهای نیتروژنی، کمتر، از خاک شسته می شود.
• کود سولفات آمونیوم، ازبین کودهای نیتروژنه، بهترین کود در شرایط خاک‌های قلیایی و شور است.
• این کود عمدتاً به شکل دانه های درشت، با خاصیت جذب آب بسیار کم بوده و لذا در طول مدت نگهداری، حمل و مصرف از خواص فیزیکی خوبی برخوردار می باشد. این کود، در انبارداری انباشته و فشرده نمی شود و لذا دارای خواص ذخیره سازی عالی است.
• احتمال مسمومیت و سوزندگی سولفات آمونیوم نسبت به اوره کمتر است.
• سولفات آمونیوم را می‌توان بصورت خاک مصرف و کود آبیاری استفاده کرد.
• این کود در بازار در دو نوع گرانوله و کریستالی وجود دارد.

مقایسه کود سولفات آمونیوم و کود اوره

در جدول زیر کودهای سولفات آمونیوم و کود اوره که هردو از کودهای نیتروژنی محسوب می شوند نشان داده شده است:

برخی از موارد مصرف کود سولفات آمونیوم در کشاورزی

در ذیل، برخی از موارد مصرف کود سولفات آمونیوم در کشاورزی ذکر گردیده است:

مصرف کود سولفات آمونیوم در کشت برنج

کل نیتروژن موجود در کود سولفات آمونیوم به شکل آمونیوم بوده و آبشویی نمی شود. لذا کشاورزان شمال خوزستان با درنظرگرفته دیگر شرایط مورد نیاز، می توانند برای کشت برنج در خاک های غرقابی از این ترکیب استفاده کنند. کودهای مبتنی بر نیترات به دلیل تلفات ناشی از نیترات زدایی و آبشویی، در کشت برنج انتخاب ضعیفی هستند.

 مصرف کود سولفات آمونیوم در کشت کلزا

طی سال های اخیر، کشت کلزا در منطقه شمال خوزستان(دزفول، شوش، اندیمشک و کرخه) روایج یافته است. برای تامین نیتروژن مورد نیاز محصولات زراعی مثل کلزا که به گوگرد نیاز دارند، بهتر است از منابعی از نیتروژن استفاده شود که حاوی گوگرد باشند. یکی از این منابع، کود سولفات آمونیوم است. این کود، حاوی گوگرد به شکل سولفات است که نقش مهمی در تولید روغن دارد.

مصرف کود سولفات آمونیوم در خاک های قلیایی و شور

همانطور که قبلاً گفته شد کود سولفات آمونیوم گزینه مناسبی از کود نیتروژنه در خاک‌های قلیایی و شور است. این کود به دلیل پایداری آن در تأمین نیتروژن و گوگرد، اثر اسیدی آن روی خاک و تلفات کمتر نیتروژن از طریق تصعید و شستشو، گزینه مناسب‌تری برای استفاده در خاک‌های شور و قلیایی است.

این کود اثر اسیدی در خاک دارد و در خاک‌های قلیایی باعث کاهشpH  می شود. این ویژگی در خاک های آهکی و قلیایی و برای درختان میوه، یک برتری محسوب می شود . این شرایط باعث افزایش فراهمی سایر عناصر غذایی نیز می‌شود.

در بخش جنوبی منطقه شمال خوزستان و خصوصاً اراضی کشاورزی شهرستان کرخه که بعضاً شاهد اراضی با خاک های قلیایی هستیم، کود سولفات آمونیوم می تواند به عنوان یکی از کود های مناسب (البته با در نظر گرفته همه شرایط لازم) در نظر گرفته شود.

مصرف کود سولفات آمونیوم برای بهبود کارایی علف کش ها

بیشتر برای بهبود کارایی علف کش پس رویشی(علف کش پس از سبز شدن گیاه) در کنترل علف های هرز، محلول دارای سولفات آمونیوم حل شده به آنها اضافه می شود تا اثر بخشی آنها در کنترل علف های هرز بهبود یابد. این کار به ویژه زمانی که منبع آب حاوی غلظت قابل توجهی از کلسیم، منیزیم یا سدیم باشد، خوب عمل می کند.

کود سولفات آمونیوم گرانوله

برخی توصیه ها در مصرف کود سولفات آمونیوم

• کود سولفات آمونیوم را می توان پیش از کاشت، در زمان کاشت و یا به صورت سرک در زمان رشد گیاه استفاده نمود.
• اگر سولفات آمونیوم در سطح خاک باقی بماند، ممکن است منجر به هدررفت گازی نیتروژن به صورت آمونیاک بویژه در خاک ها آهکی شود. در این شرایط توصیه می شود که کود در زودترین زمان با خاک مخلوط شود یا کود پیش از آبیاری یا یک باران پیش بینی شده به کار رود.
• این کود را نباید با سنگ فسفات و اوره مخلوط کرد.
• به کشاورزان توصیه می شود سولفات آمونیوم را قبل از آبیاری یا بارندگی اعمال کنند.
• کود سولفات آمونیوم را نباید با بذر گیاه مخلوط کرد چون روی جوانه زنی گیاه اثر منفی خواهد گذاشت.

جمع بندی

کود سولفات آمونیوم یکی از کودهای نیتروژنی است که هرچند در مقایسه با برخی دیگر از کودهای نیتروژنی مانند اوره، از محتوای نیتروژن کمتری برخوردار است با این حال در برخی شرایط مانند خاک های قلیایی، آهکی و شور و همچنین در شرایطی که محصول نیاز به گوگرد داشته باشد، می تواند بهترین انتخاب ممکن برای کشاورزان و از جمله کشاورزان شمال خوزستان باشد. با این حال انتخاب این کود، میزان مصرف و زمان مصرف آن بستگی به شرایط مختلفی از جمله وضعیت خاک و نوع محصول دارد و بهتر است در این زمینه با متخصصان امر مشورت گردد.

منابع

• راهنمای جامع کودهای شیمیایی، آلی و زیستی-سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
• مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاهی کلزا-دکتر محسن سیلسپور- انتشارات آموزش و ترویج کشاورزی