گاوآهن قلمی چیزل و اهمیت آن در کشاورزی شمال خوزستان(دزفول، شوش و اندیمشک)

چیزل یا همان گاوآهن قلمی یا چیزل تراکتور، یکی از ماشین آلات مورد استفاده در سیستم خاک ورزی حفاظتی است و به منظور تهیه بستر کشت مورد استفاده قرار می گیرد. بدلیل مزایای زیاد خاک ورزی حفاظتی در مقایسه با خاک ورزی سنتی، این روش در کشورمان و خصوصاً در مناطقی همچون شمال خوزستان شامل دزفول، شوش و اندیمشک، طی سال های اخیر، بسیار مورد تاکید بوده است. خاک ورزی حفاظتی با کشاورزی پایدار منطبق بوده و ضمن حفاظت از خاک، موجب افزایش کمی و کیفی تولیدات کشاورزی و کاهش هزینه های کشت در بلندمدت می شود. از این رو آشنایی کشاورزان عزیز دزفول، شوش و اندیمشک با ادوات کشاورزی خاک ورزی حفاظتی همچون چیزل، آنان را در استفاده صحیح از این ادوات، قادر ساخته و نهایتاً منجر به کشاورزی پایدار و بازدهی بیشتر در تولیدات زراعی منطقه خواهد شد.

نمونه ای از چیزل 11 شاخه متصل به تراکتور در حال شخم زنی

خاک ورزی حفاظتی و نقش گاوآهن چیزل تراکتور در اجرای آن

بدلیل مشکلات خاک ورزی سنتی که خاک ارزشمند کشاورزی را در معرض فرسایش و تخریب قرار می دهد و در پی تحقیقات محققین کشاورزی، سیستم خاک ورزی حفاظتی در کشورهای پیشرو در اواخر سال های 1980 میلادی آغاز گردیده و در سال های اخیر با بهره گیری از ادواتی همچون چیزل تراکتور، با سرعت بیشتری در حال پیگیری و اجرا می باشد.

خاک ورزی حفاظتی و مزایای آن

خاک ورزی حفاظتی، روشی است که در آن، محصول با انجام کمترین عملیات خاک ورزی تولید می شود. در این روش، تعداد تردد تراکتور و ادوات کشاورزی در مزرعه در روند آماده سازی زمین، به میزان حداقل ممکن می باشد.همچنین در خاک ورزی حفاظتی، باید حداقل 30 درصد از بقایای گیاهی بعد از عملیات خاک ورزی و کاشت ، روی سطح خاک باقی بماند تا باعث حفظ و ذخیره رطوبت خاک و کاهش فرسایش خاک گردد.

به طور خلاصه، می توان موارد زیر را به عنوان مهم ترین مزایای روش خاک ورزی حفاظتی در مقایسه با خاک ورزی سنتی برشمرد:

• حفظ مقدار کافی بقایای گیاهی در سطح خاک
• حفظ رطوبت خاک به دلیل کاهش تبخیر آب و حفظ رطوبت در لایه پایین تر خاک در این روش
• حفظ مواد آلی خاک
• مصرف بهینه کود و صرفه جویی در این زمینه
• بهبود کیفیت خاک
• تردد کمتر ماشین آلات و ادوات کشاورزی در زمین
• مصرف سوخت کمتر و صرفه جویی در این زمینه
• دست‌ کاری کمتر خاک

نمونه ای از چیزل 9 شاخه ساده

نقش دستگاه گاوآهن چیزل(گاوآهن قلمی) در خاک ورزی حفاظتی

چیزل یا گاوآهن قلمی، یکی از ادواتی است که در خاک ورزی حفاظتی کاربرد دارد. اصلی‌ترین تفاوت چیزل با سایر وسایلی که عملیات خاکورزی را انجام می‌دهند همچون گاوآهن برگردان دار و بشقابی این است که چیزل، خاک را زیر و رو نکرده و بر نمی‌گرداند و تنها لایه‌های سفت خاک را تا عمق 35 سانتی‌متر، خرد می‌کند (مقدار عمق به نوع و تنظیم چیزل بستگی دارد)، در نتیجه، بقایای گیاهی ضمن انجام عملیات خاک ورزی بر روی سطح خاک باقی می مانند و رطوبت خاک حفظ می شود.

با استفاده از دستگاه گاوآهن چیزل، لایه سخت زیرین خاک به راحتی شکسته و خرد می شود و در خاک، شکاف های عمیقی ایجاد شده که موجب نفوذ و حفظ رطوبت در لایه های زیرین خاک می شود. در نتیجه آب می تواند به عمق بیشتری نفوذ کرده و در آنجا ذخیره شود. هوادهی خاک و نفوذ عمیق آب، شرایط را برای رشد عمومی ریشه مهیا تر می سازد که این خود عامل مهمی در افزایش راندمان(بازدهی) مزرعه است.

نیروی کششی مورد نیاز چیزل در مقایسه با گاوآهن برگردان دار با عرض کار مساوی به مراتب کمتر و تقریباً نصف آن است. چیزل در زمین های سخت و خشک کارآیی بهتری داشته چراکه ترک خوردن و شکستن لایه های خاک خشک به شکل وسیع تری صورت می گیرد. بدلیل باقی ماندن خاشاک و بقایای گیاهی بر روی سطح خاک در شرایط استفاده از چیزل، این امر موجب ممانعت از فرسایش بادی و آبی خاک می شود. در مجموع، چیزل، کمتر خاک را بهم زده و پودر می کند، از این رو فرسایش خاک نسبت به گاوآهن کمتر اتفاق می افتد.

یکی از نقاط قوت چیزل کشاورزی، استفاده از آن در زمین‌های مرتع و دیمزار با حفظ بقایای گیاه و رطوبت خاک است.

در چند سال اخیر، استفاده از دستگاه گاوآهن چیزل (قلمی) در کشور ما مورد توجه قرار گرفته و در چند کارگاه ساخت ادوات کشاورزی داخل کشور تولید می گردد.

چیزل پیلر چیست؟

در صورت استفاده از غلتک در پشت دستگاه چیزل، به ترکیب جدید، چیزل پیلر یا چیزل مرکب گفته می شود. غلتک چیزل پیلر با حرکت دورانی و با ضربه زدن به کلوخه های خارج شده از خاک، آنها را خرد می کند. استفاده از چیزل پیلر، طی سال های اخیر در خاک ورزی اراضی کشاورزی رواج یافته است.

نمونه ای از دستگاه چیزل پیلر 7 شاخه(چیزل مرکب 7 شاخه)

اهمیت خاک ورزی حفاظتی با چیزل در کشاورزی منطقه شمال خوزستان(دزفول، شوش و اندیمشک)

هم اکنون خاک ‌ورزی حفاظتی به‌ عنوان بهترین روش زراعی و در حفظ دو منبع با ارزش آب و خاک مدنظر متخصصان و بهره‌برداران است. دلیل آن، مزایای زیادی است که این روش در مقایسه با روش خاک ورزی سنتی داراست که در بخش قبلی توضیح داده شد.

در کشاورزی منطقه شمال خوزستان(دزفول، شوش، اندیمشک و …)، دو مزیت خاک ورزی حفاظتی به شرح زیر، تاثیر فوق العاده مهمی در کمیت و کیفیت تولیدات زراعی دارند و همین باعث شده که استفاده از چیزل در مقایسه با گاوآهن برگردان دار ترجیح بیشتری حتی بیش از سایر مناطق داشته باشد:

1- کاهش میزان تبخیر و افزایش ذخیره رطوبت خاک

در مناطق گرم و خشک همچون اراضی کشاورزی دزفول، شوش و اندیمشک، کاهش رطوبت ذخیره شده در خاک کشاورزی، تقریباً همیشه بحرانی‌ترین عامل در تولید محصولات است. در روش خاک ورزی حفاظتی و با استفاده از چیزل، با حفظ بخش قابل توجهی از بقایای گیاهی روی سطح زمین و ایجاد شیار در خاک به جای زیر رو کردن آن، موجبات کاهش میزان تبخیر از سطح خاک و افزایش ذخیره رطوبت در عمق خاک فراهم می گردد.

2- بهبود مواد آلی خاک

شخم با استفاده از گاو‌آهن برگردان‌دار در کاهش ماده آلی خاک نقش منفی زیادی ایفا می کند. برعکس، خاک ورزی حفاظتی علاوه بر جلوگیری از هدررفت و تخریب میلیاردها تن خاک، باعث حفاظت و نگهداشت مواد آلی خاک نیز می گردد. پایین بودن میزان مواد آلی موجود در خاک در اکثر مناطق کشورمان و از جمله منطقه شمال خوزستان شامل دزفول، شوش، اندیمشک (در اراضی کشاورزی شمال خوزستان، متوسط میزان مواد آلی خاک زیر یک درصد است)، اهمیت خاک ورزی حفاظتی را بیشتر نمایان ساخته و استفاده از این روش را با توجیه فنی و اقتصادی همراه ساخته است.

جمع بندی

چیزل یا همان گاوآهن قلمی، یکی از ماشین آلات مورد استفاده در سیستم خاک ورزی حفاظتی است. خاک ورزی حفاظتی، روشی از خاک ورزی است که باعث حفظ منابع خاک شده و یکی از عوامل کشاورزی پایدار محسوب می شود. در اراضی کشاورزی دزفول، شوش و اندیمشک به دلایل اولاً تبخیر بالای رطوبت(به علت گرمای هوا) و ثانیاً پایین بودن میزان مواد آلی خاک، اجرای روش خاک ورزی حفاظتی با استفاده از چیزل اهمیت زیادی دارد.